روابط بین والدین و فرزندان و تاثیر آن در تربیت


تربیت و قلمرو آن
تربیت بطور خلاصه عبارت است از پرورش و رشد دادن استعدادهایی كه آفریدگار جهان در وجود انسان جهت سعادت و كمال او بودیعت گذاشته است.
با این تعریف اجمالی موضوعات زیر در امر تربیت مورد دقت و توجه قرار می‌گیرد:
1-   تربیت‌كننده با داشتن هدف معین و علاقمندی كافی و آگاهی كامل به اهمیت و ارزش تربیت این مسئولیت مقدس را می‌پذیرد.
2-   او از تجربه‌ها و اطلاعات لازم بهره‌مند می‌باشد و از اصول و مبانی تربیت عالم و آگاه و خودش نیز از فضایل اخلاقی و مزایای تربیتی برخوردار است.
3-   تربیت‌كننده نسبت به موقعیت فرد یا افراد مورد تربیت و استعدادهای جسمی و روحی آنها آشنایی كامل دارد و می‌داند كه چگونه انسانهایی را برای چه جامعه‌ای باید بسازد.
4-   مربی به وضع و شرایط محیطی كه در آن زندگی می‌كند و نیازهای اساسی آینده جامعه خود كاملاً آگاه است و فعالیت خود را متناسب با آن نیازها بكار می‌اندازد.
5-   كار و فعالیت مربی مبتنی بر طرح و برنامه حساب شده و متوجه به هدفهای صحیح و مطلوب جامعه و متكی بر روش متناسب با این هدفها انجام می‌گیرد.
6-   مسئول تربیت برای پیشبرد اهداف مقدس خویش ناگزیر است وسایل كار برای خود و افراد مورد تربیت متناسب با شرایط و امكانات زمان داشته باشد زیرا می‌داند كه هیچ كاری بدون وسیله متناسب به انجام نمی‌رسد.
7-   در جامعه‌ای كه اكثریت قریب به اتفاق آن مسلمانند مربی آگاه می‌كوشد تا برای پایداری و استواری یك جامعه مترقی و مستقل اسلامی افرادی مؤمن و صاحب رشد و متخلق به اخلاق اسلامی و خدمتگزار به جامعه خود تربیت كند.

پایه‌های اساسی تربیت
تمایلات انسانی و غرائز طبیعی بمنزلة پایه‌های اساسی است كه تربیت بر روی آنها بنا می‌شود. یا بعبارت دیگر، تربیت عبارت از تعدیل خواهشهای طبیعی و تنظیم كیفیت بهره‌برداری از نیروهای غریزی است.
«خوی و منش عبارت است از غرائزی كه شغل و تجربه آن را بگونه‌ای مختلف رنگ كرده و مانند كاشی‌كار ماهری پهلوی هم چیده است.»[1]
موقعیكه آداب و رسوم تربیت بر اثر تكرار و ممارست، رنگ عادت بخود می‌گیرد و بصورت خلق و خوی ثابت در می‌آید، آدمی بر طبق آن از سرمایه‌های طبیعی خود استفاده می‌كند و به آسانی، غرائز در مجاری عادات بجریان می‌افتند.[2]
«عادات به محض آنكه تشكیل یافتند با بهره‌برداری از ذخیرة فعالیتهای ذاتی آدمی، به وجود خود ادامه می‌دهند و لاینقطع این فعالیتها را به میل خودشان تحریك می‌كنند، تقویت می‌نمایند، تفكیك می‌سازند، متمركز می‌كنند و از غرائز خام و نامنظم، دنیائی مطابق میل خود بوجود می‌آورند به طوری كه می‌توان گفت آن موجود نه مخلوق عقل است و نه زائیده غریزه، بلكه مصنوع عادات می‌باشد.»[3]


فهرست مطالب:

بخش اول: تربیت                                                                         23-8

    تربیت و قلمرو آن                                                                    
     پایه‌های اساسی تربیت
     اشاراتی كوتاه به مراحل تربیت
     اهداف تربیتی
     عوامل تربیت
     سخن، ابزار تربیت
     اسلام و تربیت‌پذیری انسان
     نكات عقلی و اسلامی در تربیت‌پذیری انسان
     ارزش و اهمیت تربیت

10.  توضیحاتی دیگر در باب هدف تربیت و تعلیم

11.  تربیت و وظائف آن

12.  ویژگیهای تربیت دختران

13.  عالیترین انتساب

14.  بهترین میراث

15.  بروز نتایج تربیت


بخش دوم: شخصیت                                                                     30-24

    شخصیت چیست؟
     صفات پایدار
     منشا شخصیت
     اثبات شخصیت
     جوان و محیط اجتماعی
     اسلام و صفات شخصیت
     شخصیت فرزندان
     بشر و خواهش عزت نفس
     عزت نفس و آزادگی

10.  مراعات شرف كودك در خانواده

11.  آئین اسلام و عزت نفس
بخش سوم: خانواده و مسائل نوجوانان و جوانان                          39-31

بخش اول: تربیت و مسائل عاطفی
الف: خانواده و تربیت

    وظایف والدین
     سخنی دیگر درباره نخستین مربی كودك
     معلم اول كودك
    پی‌ریزی قواعد زندگی
     خانواده و تربیت
     شریفترین خدمت
     مراقبت‌ها در هفت سال سوم
     تمایلات نوجوان و جوان
     توجه به نیاز آنان

10. مهرطلبی آنان

11.  هدایت نوجوان و جوان
ب: نیاز به محبت                                                             43-40

    جلوه‌های مهرطلبی
     جدائی‌های طولانی
     مهرورزی به هنگام بازگشت
     چهره متبسم
     چند نكته مهم
    همدمی با فرزندان
     در برابر حرف حق
     اما سخنی هم با شما

بخش چهارم: نقش پدر                                                      50-44
الف: اخلاق پدر

ب: بیگانگی با فرزندان

    جوش كار و تلاش
     سر در لاك خود

ج: نزاع در خانه

    خانه جهنمی
     سعادتمندی كانون
     گریز از خانه
     آثار بد خشونت‌ها
    مادر و اخلاق اسلامی
     حوصلة مادر

بخش پنجم: نقش مادر                                                       54-51
الف: اخلاق مادر

ب: مادر و رازهای فرزندان

    مادر بهترین رازدار
     چند نكته مهم

ج: جنبه‌های مذهبی مادر

    مادر و مذهب
     نیاز به ایمان
     كنترل روابط
     در برابر عبادت فرزندان
    ارجحیت پسر بر دختر
     در آموزش علم
     مساله كار در خانه
     مراقبتها در ابراز عواطف

بخش ششم:  احساس نابسامانی در خانواده                                62-54
الف: تبعیض در خانه

ب: تحقیر در خانه

    جوان و مسالة تحقیر
     انتقادپذیری از فرزندان
     چند نكته مهم

ج: آزادی فرزندان در خانه

    جوان و آزادی
     نوع آزادی
     نكته‌ها در كنترل

د: احترام والدین

    سئوالی در ذهن جوان
     نیكی به پدر و مادر
     رعایت حرمت فرزندان
    جبران خطای تربیتی
     وظیفة والدین
     توقف رشد عقلی
     آسیبهای روحی
     زیاده‌روی در محبت
     بدترین پدران

بخش هفتم: نكته‌های مهم در روابط والدین و فرزندان                    65-63

بخش هشتم: دومین كلاس تربیت (مدرسه)                                        76-66

    مدرسه و تكوین شخصیت كودكان و نوجوانان
     همگامی خانه و مدرسه
     نقش مدرسه در انتقال ارزشها
     رفتارهای مذهبی چگونه تبلور می‌یابد؟
     هشیاریهای فرهنگی در پاسداری از سلامت و رشد مطلوب
     مهاجمان فرهنگی كیستند؟
     هدف مهاجمان فرهنگی چیست؟
     رسالت اولیاء و مربیان و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی

منابع مورد استفاده