نظارت در آموزش و پرورش

نظارت یكی ازحلقه های مفقودهء نظام آموزشی است ولزوم آن درهرزمان ودرهر رده آموزشی احساس میشودوبه منزله یك فراینددائمی بایددرمدرسه نقشی ایفاكندتاكارگزاران مدرسه از امكانات موجودبه نحومطلوب استفاده كنندوبهبودكیفیت راسرلوحه كارخودقراردهند. نظارت بهبودواصلاح شیوه های كلاس داری وتدریس معلم وكلیه اعمالی است كه دریك آموزشگاه انجام میشود.نظارت در امرتعلیم وتربیت چیزی نیست كه دریك مرحله اززمان انجام شودوسپس به آن توجهی نشود،بلكه فرایندی است كه دائمابه آن نیازاست ودرهرزمان باالهام ازتجارب گذشته نیاز به آن بیشتراحساس میشود.

نظارت و راهنمایی آموزشی اززمان پیدایی نظامهای آموزشی به سبك جدید جزء وظایف مهم مدیران مدارس بوده است تقریبا در نظامهای آموزشی به دلیل اهمیت مساله آموزش و یادگیری و تاثیر مطلوب آن در آموزش و پرورش جوانان نظارت در تعلیم و تربیت جز لا ینفك نقشهای سازمانی محسوب میشود.درنظامهای آموزشی اغلب كشورهاهدف ازقراردادن نقش نظارت به طوررسمی،حل وفصل مسائل و مشكلات آموزشی معلمان اصلاح فرایند تدریس و یادگیری و ارتقای كیفیت عملكرد معلمان و درنتیجه دانش آموزان است.

طرح نظریه ها واندیشه های نو و روشهاو الگوهای جدید تدریس آموزشی در آموزش و پرورش از طرف صاحبنظران و متخصصان و معلمان با هدف ارتقای كیفیت عملكرد معلمان و مدیران و دانش آموزان ، كاهش افت آموزشی ، جلوگیری از اتلاف وقت و از دست دادن فرصتها و ارتقاء و حفظ نتایج مطلوب آموزشی و كاهش هزینه هاو جذب مشاركتهای مالی و ارتباط با اولیاء و متخصصان آموزشی ، ضرورت نظارت آموزشی را بر مسؤلان و مدیران آموزش وپرورش بیش از پیش آشكار ساخته است .

در مدارس ما متاسفانه با اینكه نظارت آموزشی از وظایف كلاسیك مدیران آموزشی تلقی می شود وبا این حال آنان به علل گوناگون برای اجرای این وظیفه تلاش نكرده و نمی كنند . در نتیجه مسائل و مشكلات آموزشی معلمان همچنان لاینحل باقی مانده است مدیران مدارس در چهارچوبهای فعلی و با روشهای كنونی توانایی پاسخگویی به مسائل ومشكلات معلمان و رفع نیازهای آنان را ندارند .از یك طرف مدیران مدارس به ایفای نقش نظارت علاقه ای نشان نمی دهند واز طرف دیگر اكثرمعلمان نظارت بوسیله مدیرانشان را نوعی مداخله یا ایجاد مزاحمت در كار خود تلقی می كنند و اصولا از این كار بیمناكند یا تصور می كنند كه نیازی به اصلاح كارخود ندارند .در نتیجه هیچگاه مدیران و معلمان تصور مثبتی از نقش یكدیگر در ذهن نداشته اند تا بتوانند با هدف رفع مسائل و مشكلات آموزشی معلمان ارتباط و همكاری نزدیكی با هم داشته باشند عدم توجه به اهمیت نقش نظارت و طرح اندیشه ها و روشهای نو در مدارس بتدریج موجب شده است كه الگوهای سنتی و غیر مؤثر آموزشی همچنان سبك وسیاق جاری و مسلط در مدارسمان باشد و سرانجام اینكه برای كسب نتایج مطلوبتر آموزشی، نو اندیشی، نو گرایی و نو آوری مورد آزمایش و تجربه قرارنگیرد .

 بیان مساله :

امروزه ، آموزش و پرورش در تمام كشور ها از اهمیت و ارزش قابل ملاحظه ای برخوردار بوده و نقش آن در رشد وتوسعه اقتصادی اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی غیر قابل انكارمی باشد . بدین جهت صاحب نظران تعلیم وتربیت اعتقاددارندكه كاركنان آموزشی منجمله مدیران و معلمان بایستی برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده از شایستگیها و آمادگیهای خاصی برخوردار باشند. از طرف دیگر به سبب رشد بی رویه جمعیت ،هجوم سیل آسای دانش آموزان به محیطهای آموزشی وبه تبع آن اجباردر به كارگیری معلمان فاقد تجربه و یا آمادگیهای لازم در زمینه تدریس و اداره كلاس و عدم توجه به لزوم استفاده از امكانات تجهیزات آموزشی در آموزشگاه و هم چنین عدم اجرای مناسب برنامه های آموزشی و ارزشیابی منظم عملكرد معلمان و كاركنان آموزشگاه و عدم ارائه باز خورد صحیح به آنها ، امكان تحقق كامل هدفهای آموزشی را مورد تردید قرارداده است

از این رو به منظوررفع مشكل مزبور، در كنار عوامل متعددی كه مطرح هستند نظارت در آموزش و پرورش از جایگاه ویژه ای برخوردارمی باشد و با توجه به اینكه می دانیم امر نظارت در آموزش و پرورش از وظایف بسیار مهم مدیران می باشد واز به انحراف كشیده شدن مسیر آموزش جلوگیری می كند . اگر نظارت دقیق ومنطقی باشد در حین آموزش اصلاحات مورد نظر را در هر آموزشگاه بوجود می آورد با این وجود امر نظارت جهت بهبود بخشیدن به كار آموزش بسیار مفید می باشد .

اهداف تحقیق :

1ـ شناخت دیدگاه مدیران مدارس در خصوص نحوه نظارت آموزشی .

2ـ شناخت وضعیت نظارت مدارس از سوی كارشناسان ادارات آموزش و پرورش و تعیین نقاط ضعف و قوت آن .

3ـ بررسی میزان استقبال كادر آموزشی مدارس از نظارت كارشناسان .

4ـ بررسی میزان تاثیر نظارت بر رشد كمی و كیفی آموزش .

5ـ ارائه پیشنهاداتی جهت بهبود امرنظارت بر اساس یافته های پژوهشی .

6ـ بررسی میزان تاثیر اعمال نظارتی مدیران مدارس بر افزایش كار آیی .

7ـ آشنایی مدیران مدارس با انجام فعالیتهای نظارتی .

8ـ آشنایی با كیفیت اجرایی برنامه های آموزشی .

9ـ ارائه بازخورد بوسیله مدیر به دبیران در مورد نتایج امتحانات دانش آموزان .

10ـ اشنایی مدیران با چگونگی تخصیص منابع مالی آموزشگاه .

11ـ دستیابی به اطلاعات مورد نیاز در خصوص نظارت بر كار آموزشگاه .

سوالات تحقیق :

1ـ آیا بین نظارت مدیر بر اجرای برنامه های آموزشی مصوب و ارائه شده از طرف وزارت آموزش و پرورش بر عملكرد آموزشی مدارس رابطه وجود دارد ؟

2ـ آیا بین ارزیابی و بررسی نتایج امتجانات دانش آموزان و ارائه بازخوردبه دبیران و معلمان برعملكرد آموزشی مدرسه رابطه وجوددارد؟

3ـ آیا بین نظارت مدیر بر چگونگی تخصیص منابع مالی و امكانات فیزیكی مدرسه بر فعالیتهای آموزشی و پژوهشی مدرسه را بطه وجود دارد ؟

4ـ آیا بین ارزشیابی منظم عملكرد معلمان و ارائه بازخورد به آنها بر عملكرد آموزشی مدرسه رابطه وجود دارد ؟

متغیرهای تحقیق:

متغیرعبارت است از ماهیتی كه ارزش های مختلف راقبول كند .به عبارت دیگرمتغیرچیزی است كه تغییر می یابد .

در یك تعریف كلی ترودقیق تر متغیر عاملی است كه ارزش های مختلفی را به آن نسبت می دهند . مثلاً متغیر«قد» یا «سن»هركدام عاملی است كه ارزش های عددی را بدان منسوب می كنیم . با توجه به مثال بالا متوجه می شویم كه متغیرها دارای انواعی هستند و می توان این انواع مختلف را از طریق دو گروه مورد مطالعه قراردهیم . كه عبارتند از : 1- متغیر مستقل    2- متغیر وابسته  . كه در این پژوهش متغیر مستقل و وابسته را تعریف می كنیم و سپس متغیرهارا دراین پژوهش مشخص می كنیم .

1- متغیر مستقل : به متغیری گفته می شود كه ازطریق آن متغیر وابسته تبیین یا پیش بینی می شود به این متغیر،متغیرمحرك یا درون دادگفته می شودومتغیری است كه توسط پژوهشگراندازه گیری ،دست كاری یاانتخاب می شود تا تأثیریارابطه آن بامتغیردیگری اندازه گیری شود متغیرمستقل ،متغیرپیش فرض است به این معنی كه این متغیر مقدمه ومتغیروابسته نتیجه آن است .

در این پژوهش متغیر مستقل عبارت است از : میزان فعالیتهای نظارتی مدیران مثل كنترل ، نظارت ،بررسی ،تجزیه و تحلیل ، مدیریت و ... .

2- متغیر وابسته : متغیر پاسخ ،برون دادیا ملاك است وعبارت است ازوجهی یا جنبه ای از رفتاریك ارگانیزم كه تحریك شده است .متغیر وابسته متغیری است كه مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود .

كه در این پژوهش متغیر وابسته عبارت است از: عملكردآموزشی مثل :نتایج امتحانات میزان درصدقبولی دانش آموزان نرخ گذر،پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و... .

3- متغیرهای مداخله گر: متغیری است كه به صورت فرضی ،برپدیده مشاهده شده تأثیر می گذارد ولی قابل مشاهده واندازه گیری و دستكاری نیست و تأثیرآن باید از طریق تأثیرمتغیرهای مستقل و تعدیل كننده بر رویدادهای قابل مشاهده مشخص شود .

ودراین پژوهش متغیر مداخله گر عبارت است: از قوانین و مقررات كه فعالیتهای نظارتی مدیررا محدودمی كند .