بررسی اثر تیمارهای مختلف در شكستن خواب و جوانه‌زنی  شش گونه گیاه دارویی

بذر اغلب گیاهان دارویی به دلیل سازگاری اكولوژیكی با شرایط محیطی، دارای انواع خواب می‌باشند. شناخت عوامل اكوفیزیولوژیكی مؤثر بر رفع خواب و ایجاد شرایط بهینه برای جوانه‌زنی بذر گیاهان دارویی جهت تولید و پرورش آنها، یك امر ضروری است. به همین منظور جهت ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر شكستن خواب و تحریك جوانه‌زنی بذور شش گونه مهم گیاهان دارویی شامل زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، زیره سیاه ایرانی (Bunium percicum B.)، كرفس كوهی (Kelussia  odoratissima M.)، بادرنجبویه (Melussia officinalis L.)، سرخارگل (Echinacea purpurea L.) و چویل (Ferulago angulata B.) از کلکسیون بخش تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان جمع‌آوری شد. آزمایش جوانه‌زنی در قالب طرح كاملاً تصادفی با 10 تیمار، در 4 تكرار انجام شد. تیمارها شامل:  1- شاهد (آب مقطر) 2-محلول نیترات پتاسیم یك درصد 3-محلول نیترات پتاسیم سه درصد 4-محلول 500 قسمت در میلیون(ppm) جیبرلیك اسید(Gibberellic acid). 5-محلول  1000 ppm جیبرلیك اسید 6- آب گرم (50 درجه سانتی‌گراد) 7-سرمادهی مرطوب 8-سائیدن مكانیكی بذر 9-تنش اسمزی بذر با PEG (Polyethylene glycol) 6000،( 5/1- بار ) 10-تنش اسمزی بذر با پلی اتیلن گلیكول (PEG) 6000،) 3- بار). نتایج این بررسی نشان داد كه بهترین تیمار برای رفع خواب بذر زیره سبز كه منجر به بیشترین سرعت و درصد جوانه‌زنی شد، سرمادهی مرطوب و جیبرلیك اسید 500 و 1000 ppm بود. برای گیاه سرخارگل، تیمارهای جیبرلیك اسید 500 و 1000 ppm بیشترین سرعت و درصد جوانه‌زنی را باعث شدند. برای رفع خواب بذر بادرنجبویه، بهترین پیش‌تیمار پلی‌اتیلن گلیكول 5/1-  و 3- بار و جیبرلیك اسید 1000 ppm بود. بیشترین درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر زیره سیاه با اعمال ‌تیمارهای سرمادهی مرطوب 8 هفته‌ای و جیبرلیك اسید 1000  ppmمشاهده شد. در گیاه كرفس كوهی و چویل، تنها تیماری كه باعث جوانه‌زنی و شكستن خواب بذر این گیاه شد، تیمار سرمادهی مرطوب 10 هفته‌ای بود.

 كلمات كلیدی:

خواب بذر، جوانه‌زنی، زیره سبز، زیره سیاه ایرانی، بادرنجبویه، كرفس كوهی، سرخارگل، چویل.

فهرست مطالب

چکیده

1-مقدمه

2-مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- خواص دارویی و اهمیت زیره سبز

2-2-خواص دارویی و اهمیت زیره سیاه ایرانی

2-3-خواص دارویی و اهمیت كرفس كوهی

2-4-خواص دارویی و اهمیت بادرنجبویه

2-5-خواص دارویی و اهمیت سرخارگل

2-6-خواص دارویی و اهمیت چویل

2-7-تعریف پیش‌تیمار بذر (پرایمینگ بذر)

2-7-1-تعریف جوانه‌زنی بذر

2-7-2-نیازهای جوانه‌زنی

2-7-3-خواب بذر

2-8-اهداف پیش تیمار و مكانیسم آن

2-9-روش‌های پیش تیمار

2-9-1-روش های مكانیكی

2-9-2-روشهای شیمیایی

3-مواد و روش‌ها

3-1-مشخصات تیمارهای آزمایشی مورد استفاده

4-نتایج و بحث

4-1-آزمون تترازولیوم

4-2-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه‌زنی بذر زیره سبز

4-2-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانه‌زنی بذر زیره سبز

4-2-3-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشك ساقه‌چه زیره سبز

4-2-4-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانه‌زنی بذر زیره سبز

4-2-5-نتیجه‌گیری

4-3-زیره سیاه ایرانی (Bonium percicum B.)

4-3-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه‌زنی بذر زیره سیاه ایرانی

4-3-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانه‌زنی بذر زیره سیاه ایرانی

4-2-3-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشك ساقه‌چه زیره سیاه ایرانی

4-2-4-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانه‌زنی بذر زیره سیاه ایرانی

4-2-5-نتیجه‌گیری

4-4-كرفس كوهی (Kelussia odoratissima M.)

4-4-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه‌زنی بذر كرفس كوهی

4-4-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانه‌زنی بذر كرفس كوهی

4-4-3-نتیجه‌گیری

4-5-بادرنجبویه (Melissa officinalis L .)

4-5-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه

4-5-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه

4-5-3-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه

4-5-4-نتیجه‌گیری

4-6- سرخارگل (Echinacea purpurea L.)

4-6-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه‌زنی بذر سرخارگل

4-6-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانه‌زنی بذر سرخارگل 

4-6-3-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشك ساقه‌چه سرخارگل

4-6-4-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشك ریشه‌چه سرخارگل

4-6-5-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانه‌زنی بذر سرخارگل

4-6-6- اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشك گیاهچه سرخارگل

4-6-7-نتیجه‌گیری

4-7-چویل ( B.  Ferulago angulata )

4-7-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه‌زنی بذرچویل

4-7-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانه‌زنی بذر چویل

4-7-3-نتیجه‌گیری

خلاصه نتایج

پیشنهادات

فهرست منابع