مداخله متمركز بر هیجان (بصورت زوجی و فردی) در كاهش درماندگی رابطه زوجهایی كه فرزندی با بیماری مزمن دارند

طرح هدف:

با توجه به اینكه والدین دارای فرزند بیمار مزمن در ریسك مهمی برای تجربه درماندگی زناشویی قرار دارند همچنین نقش مهمی در فراهم كردن مراقبت پزشكی برای كودكانشان بر عهده دارند، اهمیت خدمات یاورانه زمانی كه درگیر مشكلات زناشوئی یا روانی می شوند احساس می شود لذا یكی از اهداف پژوهش كمك به كاهش تجربه درماندگی زناشوئی در این خانواده ها است. با توجه به اینكه در ایران مردان كمتر از زنان برای شركت در مشاوره زوجی تمایل نشان می دهند. هدف دیگر این پژوهش بررسی اثر بخش درمان فردی متمركز بر هیجان وقتی فقط زن در جلسات مشاوره شركت می كند می باشد. علاوه بر این هدف دیگر این پژوهش تفاوت اثر بخشی رویكرد متمركز برهیجان با توجه به سطح تحصیلات است كه در تجزیه و تحلیل داده ها این هدف ملحوظ است.

لذا این اهداف بصورت مشخص در ذیل می آید.

1-    معرفی رویكرد متمركز بر هیجان و بررسی اثر بخشی آن در زوجهای ایرانی.

2-    بررسی اثر بخشی درمان متمركز بر هیجان در كاهش درماندگی رابطه زناشویی افرادی كه فرزندی با بیماری مزمن دارند.

3-    بررسی اثر بخشی درمان متمركز بر هیجان در افزایش رضامندی زناشویی افرادی  كه فرزندی با بیماری مزمن دارند.

4-    بررسی اثربخشی درمان متمركز بر هیجان در افزایش همبستگی زناشویی افرادی  كه فرزندی  با بیماری مزمن دارند.

5-    بررسی اثربخشی درمان متمركز بر هیجان در افزایش توافق زناشویی افرادی  كه فرزندی با بیماری مزمن دارند.

6-    بررسی اثر بخشی درمان متمركز بر هیجان در افزایش ابراز محبت زناشویی افرادی كه فرزندی با بیماری مزمن دارند.

7-    افزایش بهداشت روان یا سلامت عمومی افراد.

8-    بررسی اثربخشی درمان متمركز بر هیجان با توجه به سطح تحصیلات نمونه ها

9-    بررسی تفاوت بین درمان زوجی و فردی متمركز بر هیجان

ضرورت پژوهش

اجتماع بشری مجموعه ای است از خانواده ها. خانواده كوچكترین جزء اجتماع است، كه ستونهای اصلی آن را زن و شوهر تشكیل می دهند. لذا لازمه یك جامعه سالم ، خانواده سالم، لازمه خانواده سالم زن و شوهر سالم است. وقتی زن و شوهر رابطه سالم و رضامندی داشته باشند، می توانند كانون گرم و سالمی برای فرزندان وكل خانواده فراهم كنند. در غیر اینصورت نه تنها خودشان قربانی ناایمنی خود ساخته می شوند بلكه فرزندان و حتی خانواده های نزدیك و بالاخره كل جامعه از این نا ایمنی متاثر می شود.

درمیان آسیب های خانواده یكی از آنها طلاق است كه در ایران آماری برو به رشد دارد. نرخ رشد طلاق در كشور براساس آمار ازدواج و طلاق های ثبت شده در جدول زیر ارائه می شود.

   این آمار مربوط به كل كشور اهم از پایتخت ، شهرستانها وروستاها، اگر آمار طلاق را در تهران (به عنوان یكی از شهرهای بزرگ) بررسی كنیم متفاوت با آمار كل كشور است و درصد تكان دهنده ای را نشان می دهد. طبق اطلاعات سازمان ثبت احوال كشور در سال 1383 آمار طلاق در استان تهران 25/18 درصد و در شهر تهران 66/18 درصد ازدواجها را تشكیل می دهد.یعنی چیزی نزدیك به 20% ازدواجها. البته  افزایش نزخ طلاق در سالهای اخیر لزوماً مبین افزایش مشكلات خانوادگی نیست بلكه ممكن است مشكلات خانوادگی در گذشته هم وجود داشته یا حتی بیشتر از امروزه نیز بوده است، لیكن شیوه انتخاب این راه حل رو به رشد است. طلاق صرفاً یكی از راه حلهایی است كه زوجین بالاجبار برای حل اختلافات خود انتخاب می كنند، بنابریان می توان استنباط كرد آمار مشكلات خانوادگی و زوجی ورای آماری طلاق است. لذا اهمیت راه حلهای دیگر برای حل آسیب ها و مشكلات زوجی به چند دلیل احساس می شود:

1-    بخاطر اثر منفی طلاق بر زوجها و خانواده ها (كامینگز و دیوس-1994، هترینگتون، كلی- 2002)

2-    اثر منفی طلاق بر اجتماع

3-  فقدان سرمایه های اجتماعی كه با افزایش سطوح افسردگی واضطراب رابطه دارد (تونیگ-2002) باعث شده است ، برای حمایت وارتباط به جز تكیه بیشتر به همسران صمیمی، گزینه دیگری نداشته باشیم، در حقیقت اكثر ما عملاً در یك اجتماع دو نفری زندگی می كنیم. در این شرایط كیفیت روابط نزدیك به میزان زیادی در زندگی افراد اهمیت دارد (جانسون-2004)

3-جامعه نیز بیشتر، به ارزش استفاده از مشورت و توصیه تخصصی برای بازسازی روابط خانوادگی و زوجی درمانده واقف شده است. اكنون عشق بزرگسالی به عنوان فرایندی نگریسته می شود كه می تواند درك، ترغیب، بازسازی شود. رابطه زوجی بیشتر امری عمدی است(دوهرتی- 2001) تا اینكه بازیچه هوس رومانتیك یا متكی به شانس و سرنوشت باشد (جانسون-2004).

در ایران نیز افزایش برنامه‌های تلویزیون با موضوعات ازدواج و خانواده، مبین وقوف مسئولان جامعه به این مهم است.

4-مراكز مشاوره در جامعه ایران در حال رشد وگسترش است، فارغ التحصیلان این رشته همواره رو به تزاید می باشند.

بنابراین با توجه به اثرات منفی طلاق بر فرد، خانواده و جامعه و تغییرات اجتماعی مانند محدود شدن روابط اجتماعی و خانوادگی گسترده، مهاجرتهای اجباری یا داوطلبانه، نیازهای اقتصادی بالا و درگیری زوجها در این زمینه، ازدواجهای فراقومی، همچنین تقاضای خانواده‌ها و جامعه  برای حل مشكلات خانوادگی، اهمیت زوج درمانی افزایش می یابد.

سخن دیگر اینكه جامعه ایران جامعه جوانی است و در حال حاضر تعداد افراد در سن ازدواج جمعیت قابل توجه ای را در بر می گیرد، با توجه به این نكته بنظر می رسد در آینده نزدیك ، تقاضا برای زوج درمانی رو به افزایش باشد، لذا لازم است درمانگران زوجی، رویكردها و مدلهای متنوع و مناسبی برای مداخله زوجی در پیش رو داشته باشند، مضاف بر این با توجه به وجود رشته هایی چون مشاوره خانواده، مطالعات خانواده، خانواده درمانی ومجله ای بنام خانواده پژوهشی درسهایی چون مشاوره ازدواج و زوج درمانی دردانشگاههای كشور موضوعات زوج درمانی در حال حاضر مورد نیاز جامعه علمی است. از طرف دیگر جایخالی رویكرد متمركز بر هیجان با توجه به زیر بنای نظری آن كه نظریه دلبستگی و روابط عشق بزرگسالی است در ادبیات زوج درمانی موجود در كشور احساس می شود.

نكته دیگر بر خلاف بیماری حاد در كودكی كه مراقبت پزشكی اولیه از كودك به متخصصان بهداشت سپرده می شود، در بیماری مزمن كودكان، مراقبت پزشكی و برطرف كردن نیازهای كودك به عهده والدین است، لذا این پدیده جو خانواده را با یك خانواده معمولی متفاوت می كند.

نمونه هایی از محرك های تنش زا در این خانواده ها به قرار زیر است: بارمالی، بار فیزیكی، تغییرات در نقشهای والدینی، رنجش دیگر خواهران و برادران، ریسك سازگاری روانی- اجتماعی، مشكلات كودك مریض با دیگر خواهر و برادران سالم، كناره گیری اجتماعی، بستری مكرر و درنهایت سوگ (والكر-1996). در نتیجه این زوجها در ریسك بالایی از درماندگی زناشویی قرار دارند.(هاوینستن -1990، كازاك-1989، سیببت-1984، زیمند، ود-1986، والكر و همكاران-1996).

لذا ضرورت زوج درمانی و نیز این شیوه و این جمعیت برای نگارنده احساس شده است.

Wood